Udar mózgu jest efektem zaburzeń ukrwienia mózgu.
To najczęstsza przyczyna niepełnosprawności osób po 40. roku życia. Zdolności adaptacyjne mózgu wielu osobom pozwalają na choćby częściowe odzyskanie utraconej wskutek udaru sprawności.

Udar mózgu u około 50% osób, które go przebyły, powoduje znaczne uszkodzenie mózgu. Obecnie dzięki coraz lepszym lekom i programom rehabilitacji szanse na znaczne przywrócenie sprawności są bardzo duże. Badania naukowe wskazują, że ryzyko udaru mózgu można zmniejszyć, prowadząc zdrowy tryb życia i regularnie się badając.

CO TO JEST UDAR MÓZGU
Do udaru mózgu może dojść z powodu nagłego zatrzymania dopływu krwi do mózgu. Udar wywołany zablokowaniem jednej z tętnic zaopatrujących mózg w krew nazywany jest niedokrwiennym. Tętnica może zostać zamknięta w wyniku uszkodzenia wewnętrznej wyściółki naczynia. Uszkodzenie to zapoczątkowuje proces powstawania skrzepliny w świetle naczynia. W związku z tym, że wokół skrzepliny gromadzą się liczne komórki krwi, których celem jest naprawa uszkodzenia, naczynie krwionośne z czasem się zwęża, znacznie ograniczając lub całkowicie uniemożliwiając przepływ krwi.

Rzadziej udar mózgu jest spowodowany pęknięciem tętnicy i wylewem krwi do otaczających tkanek mózgu. Ten typ udaru nazywa się krwotocznym (wylew krwi do mózgu). Jeżeli krwawienie wystąpi pod pajęczynówką (jedna z trzech opon Otaczających mózg), mówi się o wylewie podpajęczynówkowym.

Gdy komórki nerwowe są pozbawione dopływu krwi lub zalane krwią, zaczynają bardzo szybko obumierać. Ich obumieranie uwalnia czynniki chemiczne, które niszczą sąsiednie komórki, powodując efekt kaskadowy, prowadzący do zwiększenia rozmiarów uszkodzeń w mózgu.

OBJAWY
Objawy udaru mózgu zależą od tego, która część mózgu została uszkodzona. Zaliczają się do nich:
* osłabienie lub całkowite porażenie mięśni, zdrętwienie lub mrowienie po jednej stronie ciała;
* zaburzenia mowy (niewyraźne mówienie łub trudności ze znalezieniem właściwego słowa);
* utrata części pola widzenia w jednym oku;
* splątanie;
* zawroty głowy;
* ból głowy i wymioty;
* senność i utrata przytomności.
* związku z tym, że włókna nerwowe biegnące z mózgu do rdzenia przedłużonego krzyżują się, osłabienie lub porażenie mięśni występuje zwykle po przeciwnej stronie ciała niż półkula mózgu, w której nastąpił udar.

Trwałe zaburzenia mowy są zwykle powiązane z udarami w lewej półkuli mózgu, która u ludzi praworęcznych jest dominująca i w której znajdują się ośrodki mowy.
W przypadku zaobserwowania jednego lub kilku objawów udaru mózgu należy niezwłocznie wezwać lekarza. Jeżeli objawy są silne, trzeba natychmiast zadzwonić po pogotowie.

BADANIA
Podejrzenie udaru mózgu wymaga hospitalizacji. Chory powinien zostać poddany następującym badaniom:
* badaniu fizykalnemu i neurologicznemu, których celem jest sprawdzenie, czy występuje osłabienie mięśni, zaburzenia czucia, oraz poszukiwanie innych objawów wskazujących na możliwość wystąpienia udaru mózgu;
* badaniom krwi;
* EKG (elektrokardiografia) w celu zbadania rytmu serca;
* tomografii komputerowej, która pozwala określić, czy wystąpił udar niedokrwienny w wyniku zablokowania tętnicy czy wylew krwi do mózgu będący następstwem pęknięcia naczynia krwionośnego; określenie rodzaju udaru mózgu jest bardzo ważne, gdyż od niego zależy wybór metody leczenia.
W niektórych szpitalach zamiast tomografii komputerowej stosuje się rezonans magnetyczny. Podczas badania tomograficznego obraz mózgu i naczyń krwionośnych uzyskiwany jest za pomocą promieniowania rentgenowskiego, natomiast rezonans magnetyczny wykorzystuje w tym celu pole magnetyczne. Rezonans magnetyczny pozwala uzyskać bardziej szczegółowy obraz, na którego podstawie można zidentyfikować ślady krwawienia po upływie dłuższego czasu po wylewie krwi do mózgu niż przy zastosowaniu tomografii komputerowej.

LECZENIE
Przed zastosowaniem właściwego leczenia przeprowadza się serię badań pozwalających określić, czy wystąpił udar mózgu niedokrwienny czy krwotoczny. Dopiero wtedy można rozpocząć leczenie.

LEKI
W przypadku niedokrwiennego udaru mózgu leczenie polega na przyjmowaniu leków przeciwzakrzepowych w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia nowych zakrzepów w naczyniach krwionośnych, doprowadzających krew do mózgu i innych części ciała. Najpopularniejszym lekiem przeciwzakrzepowym jest zwykła aspiryna, która zapobiega zlepianiu się płytek krwi - głównego składnika skrzepliny.